COĞRAFİ İŞARETLİ UNLU MAMULLERİMİZ

Türkiye başta ekmek olmak üzere, unlu mamullerin hemen hemen her çeşidinin severek tüketildiği bir ülke. Ülkemizin dört bir yanında, o yöreye özgü bir unlu mamul bulmak mümkündür. İşte bunlardan bazıları coğrafi işaret alarak, ö yörenin vazgeçilmez bir parçası olduğunu tescillemiştir. Konunun detaylarına geçmeden önce coğrafi işaretin ne anlama geldiğine bakmak gerekir. Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibariyle kökenin bulunduğu bir yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş bir ürünü gösteren ad veya işaretlere “coğrafi işaret” deniyor. Coğrafi işaretler, ayırt edici özelliği ile ön plana çıkan ve bulunduğu bölge ile özdeşleşen doğal ürünler, tarım, maden ve el sanatları ile sanayi ürünlerine verilen işaretlerdir. COĞRAFİ İŞARET ALAN ÜRÜNLER Afyonkarahisar Patatesli Ekmeği; Afyonkarahisar’a özgü geleneksel tat olan, yapımının her aşamasında özel usuller gerektiren, bayatlama süresi uzun, doyurucu ve besleyici, katkı maddesi kullanılmayan sadece patates ile çeşnilendirilmiş, ekşi mayalı, büyük yuvarlak somun şeklinde ve kendine has kızarmış renginde bir ekmek çeşididir. İçeriğinde Afyonkarahisar ilinde yetişen ekmeklik buğday unu, ilde yetişen patatesin haşlaması, ekşi maya, tuz ve su vardır. Ekmek niteliğini taş fırında yavaş yavaş pişirilerek tamamlar. Vakfıkebir Ekmeği: Vakfıkebir ekmeği, yöresine ait olup ülkemizde ekşi hamur yöntemiyle üretilen ve ülke genelinde yaygın olarak tüketilen bir ekmek çeşididir. Ekşi hamur metoduyla yapılışının yanında bu ekmeğin tipik özellikleri; kalın sert kabuklu, iri gözenekli, işlem süresinin uzun ve toleransının yüksek olması, daha aromatik, daha kaliteli, yüksek hacim ve gramajda olması, geç bayatlaması ve pişirme sıcaklığının düşük olmasıdır. Vakfıkebir ekmeğini diğer ekmeklerden ayıran en önemli özellik, içeriğinde kullanılan ekşi mayadır. Bu ekşi maya hamurdan elde edildiği için katı ekşi maya olarak adlandırılır. Hamurun ekşitilerek elde edilen maya ekmeğin tadını ve yapısını özgün kılmaktadır. Odun ateşinde piştiği ve ekşi maya kullanılarak yapıldığı için kendine has bir lezzeti vardır. Ekşi maya ile yapılan ekmekler iyi kabarır, geç bayatlar. Diyarbakır Burma Kadayıfı; un ve suyun karıştırılmasıyla elde edilen, hamurun ince teller haline getirilmesi, ince tellerin içine ceviz içi veya Antep fıstığının konulup şekil verildikten sonra kızartılması ve üstüne şerbet dökülmesiyle elde edilen bir tatlıdır.19. yüzyılda imalatına Diyarbakır’da başlanan, yapımı zor olan ve iyi ustalık gerektiren Diyarbakır Burma Kadayıfı; Diyarbakırlı ustalar sayesinde babadan oğula ve ustadan çırağa aktarılmıştır. Bu yöreden kaynaklı yapım şekli ve ustalık bilgileri zamanla diğer bölgelere yayılmıştır. Akçakoca Mancarlı Pide: Mancarlı Pide Akçakoca ilçesinin Yukarı Mahallesindeki Manav Türklerinin yaptığı bir çeşit hamur işi olarak bilinmektedir. Osmanlı Dönemi’nden kalan Mancarlı Pide Akçakoca köylerinde hala yapılmaya devam etmektedir. Mancarlı Pide vejetaryen bir ürün olup, mancar otu diye tabir edilen pazı veya ıspanak gibi yeşillikler kullanılarak yapılmaktadır. Pişmiş mancarlı pide 35-40 cm uzunluğunda 15 cm genişliğinde ve 0,5 cm kalınlığında yarım ay şeklinde olup, üzeri hamurla kapatılarak taş fırında veya odun ateşi üzerinde sacda pişirilir ve fırından çıkarıldıktan sonra üzerine tereyağı sürülerek ayran ile servis edilir. Adana Halka Tatlısı: Her ne kadar başta İstanbul olmak üzere, Türkiye’nin pek çok yerinde yapılıp satılsa da, Adana ile özdeşleşmiş ve bu kentten coğrafi işaret almış bir tatlıdır. Şerbeti üstünde, gevrek ve sıcakken harika olan bu tatlı, tatlıcılarda yapıldığı gibi sokak başlarında tenteli el arabalarında da yapılıyor. Yumurta, irmik, un, yoğurt, şeker, kabartma tozu ve sudan yapılan bu tatlının yapım süreci de çok kolay. Ama yine de şekillendirme sırasında el becerisi gerektiren bir ürün. Konya Etli Ekmek: 1200’lü yıllarda ilk defa Konya’nın Kadınhanı ilçesinde Raziye Hatun Hanı’nda yapılmıştır. Ayrıca Mevlevilik’te de mutfak çok önemli bir noktada olan bir yiyecektir. Dolayısıyla etli ekmeğin yavaş yavaş yapıldığı söyleniyor. 1923 yılında ilk defa Konya’daki kebapçılar çarşısında kayıt altına alınıyor ve yavaş yavaş iyice tanınmaya başlanıyor. Kebaplardan kalan parçalarla ya da kasaptan alınan etten yapıldığı yönünde çeşitli rivayetler var. Eskişehir Çibörek (Çiğbörek): Çiğbörek olarak bilinen bu lezzetin ismi, kimilerine göre ‘çibörek’tir, yumuşak ’g’ harfi yoktur. Çibörekteki ‘çi’ eki lezzetli anlamında, lezzetli börek olarak kullanılır. Çibörek, Orta Asya’da Tatarların yaptığı bir yemek çeşididir. Tatarlar Kırım ve Orta Asya’dan Eskişehir’e göçmüş. Göç eden Tatarlar geleneklerini, göreneklerini buraya getirmişler. Tabi bunun yanında yemek kültürlerinden de vazgeçmemişler. Tatarlar Eskişehir’de nüfus olarak kalabalıklaşınca da ister istemez Tatarların vazgeçilmez yemeği çibörek Eskişehir’e adapte olmuştur. Bafra Pidesi: Bafra pidesi 70-75 cm uzunluğunda ve 3-4 cm eninde olup, üstü kapalıdır. Pişen ve tereyağ ile yağlanan Bafra pidesi 6 eşit parçaya kesilmesiyle (yaklaşık 12-13 cm uzunluğunda) servis edilir, yerken hamurunun özelliğinden dolayı baklava gibi ağızda dağılır. Bafra pidesinin yapımında Bafra yöresine has olan tereyağı kullanılmaktadır. Bu tereyağı Bafra’ da yetiştirilen hayvanlardan elde edilmekte olup pideye ayrı bir lezzet katmaktadır. Diğer pidelerde, eritilmiş margarin hamurun üstüne fırça ile sürülmektedir. Bafra pidesinde ise yöreye has olan tereyağı parça halinde hamurun içine konularak eritilmektedir.